Bir İnsanı Tanımak ve Tarif Etmek

Bir adam, “-Ben falan kimseyi iyi tanırım. Onun bütün sıfatlarını size sayarım” dedi. Ona, “- Buyur anlat” dediler. Adam, “O benim kafilemdendi ve iki de siyah öküzü vardı” dedi.İşte bunun gibi halk da, “Falan dostu gördük, onu tanıyoruz” derler. Gerçekten verdikleri her örnek, o adamın, birisini iki siyah öküzü olmasıyla tarif etmesine benzer. Hâlbuki bu, o kimsenin alameti olamaz ve bu alamet hiçbir işe yaramaz.

İşte bir insanın iyisini, kötüsünü bırakıp, onun şahsiyetine nüfuz etmek lazımdır ki bakalım o kimsenin nasıl cevher ve özü vardır, anlaşılsın. İşte görmek ve bilmek böyle olur. 

Mevlânâ, Fîhi Mâ Fîh, trc. M. Ülker Anbarcıoğlu, İstanbul: MEB Yayınları, 1990, s. 59. Ayrıca  bkz. Fîhi Mâ Fîh, trc. Ahmed Avni Konuk, bkz. s. 37