Bilgi, Türkçe bir kelimedir; Arapçadaki “Malumat” kelimesinin karşılığı olarak kullanılmaktadır. Bilgi, “öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek” olarak tanımlanmaktadır.[1]
Bilim, Türkçe bir kavramdır; Arapçadaki “İlim” kavramının karşılığı olarak kullanılmaktadır. Bilim, “evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgi” olarak tanımlanmaktadır.[2]
TDK Sözlüğünde ilim, bilim ile aynı şekilde tanımlanmıştır. Bir başka tanım ise şöyledir: “İlim, kainat içinde meydana gelen olayların sebep, oluş, sonuç ve tesirleri konusunda aklın ölçüleri çerçevesinde, öğrenme ve tecrübe ile edilen doğru bilgidir.”[3] Zıttı “Cehalet”tir.
İslam’da ilim kavramı, modern bilim gibi sadece gözlem, deney ve akıl yürütmeye dayalı yöntemlerle elde edilen bilgileri değil;
1- vahiy,
2- kalp,
3- akıl yürütme,
4- duyular/algılama,
5- deney/tecrübe
6- rüya
yollarıyla, tabiat (fizik) ve tabiat ötesi (metafizik) alanlara ait kesin bilgileri kapsayan bir kavramdır.[4]
İslam’da ilim; Allah, Âdem (İnsan) ve Âlem (Kainat) hakkında gerçek bilgiler elde etmeyi ifade eder.
Dine cephe almış bir bilim, vahiy dışarıda bırakan, rasyonalist[5] ve materyalist[6] bir anlayışa/yaklaşıma sahiptir.[7]
[1] TDK, Büyük Türkçe Sözlük, “Bilgi” md.
[2] TDK, Büyük Türkçe Sözlük, “Bilim” md.
[3] D. Mehmet Doğan, Büyük Türkçe Sözlük, “İlim” md.
[4] Kardavi, s. 62-63; Fersahoğlu, Kur’an’da Zihin Eğitimi, s. 156-158, 169
[5] Rasyonalizm: Her şeyi akılla izah eden, her şeyin akılla kavranabileceğini öne süren felsefi görüş, akılcılık. (D. Mehmet Doğan, Büyük Türkçe Sözlük, “Rasyonalizm” md.) Rasyonalizmde bilginin kaynağı olarak insan zihni kabul edilir.
[6] Materyalizm: Dünyada, yalnızca maddenin varlığını kabul eden, tanrı, ruh vb. manevi kavramları ret ve inkâr eden felsefi görüş, maddecilik. (TDK, Büyük Türkçe Sözlük, “Materyalizm” md.)
[7] Bk. İsmet Özel, Bakanlar ve Görenler, İstanbul: Çıdam Yayınları, 1991, s. 59-60
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder